(Louis Meulstee’s web site)
RADIO in jongensboeken
Radio in boys books
‘Pietje Bell’, ‘Dik Trom’, ’Paddeltje’, ...Wie kent ze niet? Jongensboeken van vóór de tweede wereldoorlog..
Opvallend is, dat radio en televisie, vooral gedurende de periode 1920-1940 in veel jongensboeken een grote rol spelen. In deze zonder uitzondering spannende boeken, weten onze helden gebruik makend van de al dan niet clandestiene zelfgebouwde zenders, schurken te vangen, de PTT opsporingsdienst te slim af te zijn of spectaculaire reddingen uit te voeren. In deze korte beschrijving wordt een uitstapje gemaakt naar de jongenswereld van toen (die zich in deze boeken hoofdzakelijk afspeelt op de HBS e.d. ...) en waarin de in ontwikkeling verkerende radio een geweldige belangstelling genoot, een klein beetje lijkend op de
hedendaagse computer trend. Het leuke van deze boeken is dat hier veel minder de technische kant wordt belicht, waardoor de "radio" veel menselijker overkomt. Dat de schrijvers hier en daar (technisch) de plank danig misslaan is in de verhalen nauwelijks storend.Ter informatie: de meeste boeken die in deze web page worden besproken en waarvan de scans van de stofomslag werden gemaakt komen uit de collecties van verzamelaars waarvoor mijn dank. Er zijn bibliotheken waar deze boeken kunnen worden ingezien en soms worden ze ook uitgeleend!
Nog een tip: snuffel eens rond op de website van Het Boekenpakhuis in Alkmaar, waar deze boeken regelmatig worden aangeboden.
In "HET RADIO SPOOK", rond 1925 geschreven door Jacques Berghuis Jr (Jack Bulterman), schitterend geillustreerd door Jan Lutz en uitgegeven door Gebr. Kluitman te Alkmaar, wordt door een groepje Amsterdamse OHS'ers radiouitzendingen verzorgd onder de naam "Het Radio Spook". Om de PTT opsporingsdienst te misleiden wordt afwisselend uitgezonden vanuit verschillende plaatsen in de stad opgestelde zenders. Het verhaal speelt in hoofdzakelijk in Amsterdam. De "studio" wordt aangesloten via een normale telefoonlijn. Wanneer de vader van een van de scholieren verdwijnt en bovendien verdacht wordt van diefstal wordt via de zender een opsporingsactie gestart.
Door zijn radiotoestel in het ritme van Morsetekens te laten genereren ("Mexicaanse hond") is de ontvoerde man in staat zijn adres door te geven. De seinen worden -toevallig- door Het Radio Spook gehoord.
Het resultaat is dat de echte boeven worden gepakt en de vader wordt bevrijd. Dit alles in een gezamenlijke actie van de door PTT aangestelde detective "Dr Vleermuis" en de scholieren.
...plotseling begon een Mexicaanse hond heel in de verte z'n allerjammerlijkst gehuil. "Ba!", zei Freddie, "Daar gaat je muziek." Fred sprong uit z'n bed. "Dat is geen gehoor", zei hij wrevelig, "ik zal eens terug genereren. Misschien begrijpt hij dan, dat hij onhebbelijk is". Freddie bracht de terugkoppel spoel dichter bij de antenne spoel. Een afschuwelijk geraas ontstond. "St!", zei Willie plotseling. "Maak licht! Geef papier!"
't Gefluit van het genererende toestel was overgegaan in een bromtoon, die regelmatig werd onderbroken, zodat duidelijk te horen was dat Morse tekens werden uitgezonden...
(Uit "HET RADIO SPOOK", hoofdstuk "Een verminkt SOS....")
Na het succes van "Het Radio Spook" ging Berghuis door met een zo mogelijk nog spannender titel: "HIER RADIO MARS".Uitgegeven rond 1930 door Kluitman te Alkmaar en geillustreerd door Hans Borrebach.
In tegenstelling tot zijn vorige boek zijn de scholieren gelicentieerde zendamateurs (PA0HW) en maken verbindingen over de hele wereld met hun zelfgebouwde apparatuur. Een weddenschap tussen leeringen van verschillende scholen met als inzet wie het meest van zich zal laten spreken; dit is de feitelijke aanzet van een reeks van gebeurtenissen, die tesamen met mysterieuze radio-uitzendingen vanaf de planeet Mars en bedrijfsspionage op een grammofoonplaten fabriek, het spannende verhaal vormen.
.....George begon onmiddelijk te schrijven...CQ MARS CQ MARS CQ MARS..... Daarna was de uitzending plotseling beeindigd. George keek met een vuurrood gezicht naar de opgeschreven letters. Mars... Mars zocht verbinding! Al jaren hadden tientallen radioamateurs gehoopt een radio signaal te horen van levende wezens, die misschien op Mars zouden bestaan. En nu had hij het bericht gehoord!.......
(Uit "HIER RADIO MARS", hoofdstuk "George maakt reclame")
Een volgend boek van Jac. Berghuis, dat rond 1935 verscheen bij Kluitman, had een voor die tijd (en eigenlijk nu nog!) actuele titel, "DE RADIUM DIEFSTAL". (Illustraties door Jan Lutz)
Hoewel de radio in dit verhaal niet een hoofdrol speelt komen toch de Philips fabrieken te Eindhoven en de experimentele Philips korte golf zender PCJ, met de toen al zeer populaire omroeper Edward Startz, uitgebreid aan de orde.
Het verhaal dat zich afspeelt in Eindhoven, draait om geheimzinnige filmreportages die gemaakt worden door een zichzelf noemend "filmspook". Bij de oplossing van de diefstal van een hoeveelheid radium, bestemd voor de Philips fabrieken, is dit Film Spook nauw betrokken.
...waar ze spoedig in de kamer van de heer Startz aanlanden. De omroeper zat in een keurig ingericht vertrek. Voor hem hing een grote wereldkaart waarop punaises waren geprikt die aangaven op welke plaatsen de zender buitengewoon goed te ontvangen was.....
....het rode lampje was zojuist aangegaan en de omroeper stapte op de microfoon toe. "Hallo dames en heren", begon hij, "Hier is PCJ, de experimentele kortegolfzender van Philips Radio, werkend op een golflengte van 31.28 meter...."
(Uit "DE RADIUM DIEFSTAL", hoofdstuk: "De Notecrackers op de korte golf")
De "DE RADIO CLUB" werd geschreven rond 1934 door P.C.van Emburg, uitgegeven door Kluitman en geillustreerd door Hans Borrebach.
Dit spannende jongensboek vertelt over een stel vrienden die een radioclub oprichten. In clubverband worden radio ontvangers en zenders gebouwd, die worden meegenomen tijdens een vakantie fietstocht door Belgie.
Door het bij toeval afluisteren van clandestiene radioberichten komen ze op het spoor van een spionagebende die het heeft voorzien op geheime documenten.
....plotseling klonk in de koptelefoon een licht gebrom dat overging in zacht suizen.... Zou het gaan? De spanning steeg. Luider werd het suizen, er klonk een zacht geknetter...en plotseling....daar dook de stem van Karel op en sprak, of deze gewoon naast hen zat! De drie luisterende jongens kregen een schok. "Hallo, hallo", klonk Karel's stem, "Hier Radio Terschelling!..."
(Uit "DE RADIO CLUB", hoofdstuk "Een plan en een proefneming!")
Liefhebbers van radio-vossenjachten kunnen hun hart ophalen in "DE WEDSTRIJD DER RADIO AMATEURS" door A.D. Hildebrand, uitgeveven in 1939 door de Wereldbibliotheek te Amsterdam en geillustreerd door Rie Huismans-Kooyman.
Een vaste baan is de hoofdprijs van een radio vossenjacht wedstrijd, uitgeschreven door een grote radiofabriek.
Gedurende een aantal dagen moeten de deelnemers een bepaald aantal uren uitzenden met door de fabriek verstrekte zendertjes. De jagers, uitgerust met de meest verfijnde peilapparatuur trachten de deelnemers in zo kort mogelijke tijd uit te peilen en te vinden.
Dat lukt ze heel goed, behalve bij onze twee helden, die enige malen door het oog van de naald glippen, onder meer doordat de jagers vlak voor de schuilplaats van de twee vossen met motorfiets en al door een vermolmd bruggetje zakken. Ook de volgende dagen hebben onze twee vrienden geluk en uiteindelijk wordt de fel begeerde betrekking gewonnen. Een prima jongensboek dat de sfeer rond radio vossenjachten uitstekend weergeeft.
... toen hij de bundel hooi opzij rukte, keken ze in twee gezichten. Het ene gezicht was vuurrood van 't ingehouden lachen. Het andere gezicht keek hen nijdig aan met felle boze ogen. "U.D.E.", zei John West plechtig. "Gij zijt gesnapt! Het doet mij toch genoegen, dat ik jullie het eerst te pakken gekregen heb, want als ik ergens het land aan heb, dan is het opschepperij. Geef me de kaart!".....
(Uit "DE WEDSTRIJD DER RADIOAMATEURS", hoofdstuk "Een zender in een hooiberg en een modderbad")
"2 HBS'ers IN GEVAAR", geschreven door Floris van den Amstel, uitgegeven door uitgever P.D.Bolle te Rotterdam rond 1937 werd geillustreerd door W.Engels.
Het verhaal speelt zich af op het eiland Texel. Een maatschappij die het verloren goud van de gezonken "Lutine" tracht te bergen blijkt de dekmantel te zijn van buitenlandse spionnen die belangstelling hebben voor de vestingwerken op en aan de afsluitdijk. Twee kamperende HBS'ers ontvangen op hun draagbare radiotoestelletje seinen die uiteindelijk leiden tot de arrestatie van de spionnen.
....toen het tegen middennacht begon te lopen, haalde Wim ook zijn kristalontvangertje voor de dag en zette zijn koptelefoon op. Naast de omvangrijke en ingewikkelde apparaten van mijnheer Duffelmans maakte dat simpele kristalontvangertje maar een pover figuur. En toch was het datzelfde onnozele ontvangertje geweest , dat een belangrijk spoor voor de ontdekking van de spionage bende had opgeleverd. Zo goed en kwaad als het ging stelde Wim zijn ontvangertje in op de golflengte van de geheime zender....
(Uit "2 HBS-ERS IN GEVAAR")
In "DE GEHEIME ZENDER", 'een spannend verhaal voor jongens'...., geschreven door Piet van der Zande werd rond 1932 uitgegeven als z.g. Kwartjes boek door de Geillustreerde Jeugdbibliotheek.
Met een door de 'Radio Club' gebouwd ontvangtoestel worden radioberichten van een smokkelbende opgevangen. De club komt achter het adres van de bende en slaagt er in, na enige benauwde ogenblikken, samen met de politie de bende te ontmaskeren.
...vanzelfsprekend is Bert de man, die het meest de ether afzoekt naar nieuwe stations...het interessantste vindt hij natuurlijk 't zoeken op de ultra-kortegolf. Op zekere avond, als hij weer alleen zijn condensatoren verdraait, meent hij een heel bijzondere zender te hebben gevonden...Nederlandsch, en dat op een golflengte van 55 meter!. Bert hoeft er dus geen ogenblik aan te denken, of het misschien Huizen, Hilversum of Leuven is. Het verschil daarmee is tè groot...
(Uit "DE GEHEIME ZENDER", hoofdstuk: "De zender. - Bert's avontuur")
Een volgend boek van A.D. Hildebrand verscheen in 1937 bij uitgeverij Meulenhoff te Amsterdam "W.K.L. ROEPT U! GOLFLENGTE 301.5 METER", geillustreerd door P. Stempel.
In een klein dorp aan zee worden al geruime tijd, na sluiting van de Hilversumse zender, clandestiene radio uitzendingen verzorgd door "Radio W.K.L.".
Twee jongens merken dat het 's nachts niet pluis is bij de oude ruine in de duinen. Ze gaan op onderzoek uit en ontdekken, wat de plaatselijke politie niet mocht gelukken, een geheime zender!
Samenwerking met de radio piraten volgt; de zender wordt bijna ontdekt en op tijd verplaatst naar een boot, vanwaar men vanuit zee de uitzendingen voortzet. (25 jaar vóór Radio Veronica!)....
Bij een plotseling opstekende storm redt Radio W.K.L. de opvarenden van een nood verkerend jacht, maar zijn later zelf genoodzaakt om hulp via de zender in te roepen!
...nu begreep Wim, waar de zonderlinge fiets zonder wielen, in de hoek van de kelder voor was bestemd. Kees ging op het zadel zitten, pakte het stuur en begon te trappen. Ap schakelde het zendertje in.... In het midden van de kelder hing de microfoon en naast de zender stond een draaitafel met pickup...
(Uit "W.K.L ROEPT U! GOLFLENGTE 301.5 METER", hoofdstuk "De ontdekking van W.K.L.")
"HILVERSUM RIEP DE REIGER" werd in 1941 uitgegeven door de Arbeiderspers. Het boek werd geschreven door A.D. Hildebrand en A. Viruly in een periode dat vliegen en alles wat daar mee te maken had nog steeds op een grote belangstelling kon rekenen. In dit spannende verhaal, waarin werkelijkheid en een klein beetje fantasie zijn verwerkt, gaat het om een bijzondere KLM vlucht (tegenwoordig spreken we dan van charter) die via een korte golf zender aan boord wordt gevolgd door de Nederlandse omroep. In het verhaal is de vlieger Viruly en de radioverslaggever Hildebrand. Een complicatie (en waar het verhaal om draait) is de diefstal van een zeldzame en kostbare diamant van een van de passagiers.
In "PH 24 ANTWOORDT NIET!!", door Hein van Makkum, omstreeks 1933 uitgegeven door De Tijdstroom te Lochum, maakt de schrijver het technisch wel heel erg bont. De inzittenden van een in de jungle van India gecrashed vliegtuig maken een noodoproep met behulp van uit primitieve middelen gebouwde vonkzender. De zendenergie (op een golflengte van 30cm!) wordt gebundeld in een parabool antenne. Deze noodsignalen worden gehoord op een laboratorium van de TH te Delft (!) waarna een hulpactie op gang komt.
Hein van Bakkum schreef nog een vervolg: "DE ONDERGANG VAN DE PH 24"(Geillustreerd door WG van der Hulst en eveneens uitgegeven door De Tijdstroom in Lochum) waarin een spannende jacht op uranium wordt beschreven. De verdere avonturen in dit boek spelen zich af aan boord van een schip, hier bedienen de helden van het verhaal de scheepszender.
...ze vonden alles aan boord prachtig en mooi, maar het allermooiste toch wel was de radioinstallatie. Een heuse lampzender en ook nog een kleine noodzender, een kwart kilowatt marconizendertje met een vonkenbruggetje. Net echt...
(Uit "DE ONDERGANG VAN DE PH 24", hoofdstuk"Op zee")
"HIER HOLLAND RADIO" van W.N. van der Sluys Jr, in 1938 uitgegeven door Kluitman, is evenals het voorgaande werk geen spannend avonturenboek. Het geeft (in verhaalvorm) een zeer goede indruk van de stand van zaken op het gebied van radio in Nederland. Uitgebreid wordt ingegaan op Kootwijk Radio, Scheveningen Radio, de PHOI, luchtvaart radio enz. Een groot aantal foto's en tekeningen maken dit boek een waardevol bezit.
"EEN WEEK MET MARCONI", geschreven door Guus Betlem, uitgegeven door Kluitman in 1938 en geillustreerd door Pol Dom, geeft een uitstekend beeld van het leven van Marconi. De eerste 30 jaar van de radio, verweven in een verhaal, worden in dit boek op onderhoudende wijze verteld.
DRAADLOOS GERED door Marcel J.A. Artz, met illustraties door Rein Stuurman en een bandontwerp door Walther Smit werd in 1933 uitgegeven door B J Smit te Amsterdam.
HET GEHEIM VAN DE ELECTRA door J. Feitsma met 14 illustraties door BJ van Kempers werd rond 1934 uitgegeven door De Steenuil te Amsterdam.
DE KONING DER ZEE door Percy F. Westerman in de 30er jaren uitgegeven door Johannes Muller te Amsterdam.
Deze drie boeken gaan over radiotelegrafie aan boord van schepen. Spannende verhalen, maar weinig technisch inhoudelijk.
"DE RADIO JONGENS" serie, geschreven door Gerald Breckenridge, werd vertaald uit het Engels. De boeken werden uitgegeven door C.G. Campagne te Enschede en bij Roelofs van Goor te Amersfoort.
Deze boeken zijn in feite meer spannende avonturenboeken dan door de titel gesuggereerde "radio" boeken. Na de tweede wereldoorlog werden een aantal titels heruitgegeven, onder meer als omnibus.
De volgende titels zijn bekend:
- DE RADIO JONGENS AAN DE MEXICAANSCHE GRENS
- DE RADIO JONGENS BIJ DEN GEHEIME DIENST
- DE RADIO JONGENS BIJ DEN DOUANEDIENST
- DE RADIO JONGENS bij het ZOEKEN NAAR DEN SCHAT VAN DE INCAS
- DE RADIO JONGENS OP ZOEK DE VERLOREN ALASKA EXPEDITIE
- DE RADIO JONGENS ZOEKEN HET VERLOREN ATLANTIS
- DE RADIO JONGENS IN HET DONKERST AFRIKA
- DE RADIO JONGENS BIJ DEN GRENSPATROUILLE
"HARRY WILS, RADIO OMROEPER REPORTER", door Frank van Duin geeft de sfeer rond de radio-omroep en radio-reportage voortreffelijk weer. Dit boek werd rond 1936 uitgegeven bij H Meulenhoff te Amsterdam en geillustreerd door P.Stempels
DE FAMILIE VAN DAM VOOR DE RADIO werd eveneens geschreven door Frank van Duin en rond 1937 uitgegeven door H. Meulenhoff in Amsterdam.
VAN DE DAKEN DER HUIZEN van P.A. Sparenburg, geillustreerd door D. Stemmer werd uitgegeven door J.M. Bredee, te Rotterdam (Dank aan Fred Marks voor de scan)
Al vele jaren was ik op zoek naar een klein boekje met de titel: DE RADIO-CLUB waarvan ik het bestaan vermoedde. Niemand kon mij hiermee verder helpen omdat het blijkbaar een kleine oplage betrof van een onbekende uitgever. Ook de naam van de schrijver was niet bekend.
Regelmatig koop ik via het internet jeugdboeken bij Hans Eland's Boekenpakhuis in Alkmaar (jawel, niet zo lang geleden vond ik daar eindelijk Wereldkampioen 2003 van Leonard Roggeveen!). In een mailtje schreef ik Hans dat ik op zoek was naar een klein boekje met de titel 'De Radio-Club' en verzocht hem hier eens naar uit te kijken...
Onderstaand mailtje kreeg ik dezelfde dag nog retour:
…Soms kan het raar lopen en als je al niet gelovig was zou je het haast van worden maar we hebben je boek in huis. Wel in een slechte staat maar goed hij is er wel ! Iets over ons bedrijf. Ik ben een eenmansbedrijf met vaak wat hulpjes cq hulp. Ik doe dit werk al een kleine 15 jaar en met veel plezier Ik heb dus in die 15 jaar misschien wel een kleine miljoen boeken door mijn handen zien gaan cq ingekocht. Van dat miljoen bewaren wij er misschien 20% van en de rest gaat in de oud papierbak. Nu zal je misschien zeggen wat heeft te maken met dit boekje.
Welnu er zijn van die boekjes waarvan je weet ach misschien komt er ooit nog iemand voor maar na verloop van tijd gooi die uiteindelijk toch ook weg maar met dit boekje dacht ik al die tijd ( jawel ik heb hem misschien al
10 - 12 jaar ) laat ik hem nog maar niet weggooien, het is een eigenaardig boekje . Het ligt nog niet in de weg dus wie weet en jahoor uiteindelijk zijn baasje gevonden. Het gekke is dat ik hem nu uit de vuilnisbak moest vissen ??? Ik had uiteindelijk besloten hem weg te gooien . En dat maakt het zo gek, wanneer je een week later had geemailt of gebeld had dan was hij er niet meer geweest . Gek he, en daarom mag je hem van mij tegen de verzendkosten hebben. Gewoon omdat ik het een mooi verhaal vind , mvg Hans Eland, Boekenpakhuis.nl …
Uiteindelijk (na jaren speuren) is het dan toch gelukt dit kleine boekje toe te voegen aan mijn bescheiden collectie jeugdboeken over radio, dank zij Hans Eland van Het Boekenpakhuis.
"DE GEHEIME STEM UIT DEN AETHER", door Dick Faber, werd uitgegeven door De Steenuil rond 1940. Het zeer spannende verhaal speelt zich af in het oude vooroorlogse Rotterdam en in Oostvoorne. Heel herkenbaar voor de oudere Rotterdamse lezer is de beschrijving van het fameuze stoomtrammetje naar Oostvoorne. Het boek gaat over twee jongens en een zelfgebouwde radio die een een geheime zender in Oostvoorne beluisteren van waar uit een politieke groep zijn bevelen krijgt. Een voor die tijd een heel actueel en best wel geloofwaardig verhaal.
NA DE TWEEDE WERELDOORLOG
Hoewel na de tweede wereldoorlog de stijl in de boeken veranderde, bleef de radiotechniek nog lange tijd een rol spelen in de jeugdliteratuur. Met het voortschrijden van de ontwikkelingen raakte het begrip 'Radio' ingeburgerd en werd als iets vanzelfsprekends beschouwd. Toch hebben de schrijvers uit die dagen een bijdrage geleverd aan de ontwikkelingen. Veel situaties ontsproten aan hun fantasieën zijn werkelijkheid geworden. De schrijvers van de besproken boeken hebben in ieder geval de belangstelling voor de toen nog nieuwe ontwikkelingen aangewakkerd. Daardoor werd een jonge generatie mensen uitgedaagd om verder te zoeken naar de grenzen van het mogelijke. Velen menen dat die grenzen ook heden nog lang niet zijn bereikt....
EXPERIMENT MET DE V.R. werd geschreven door O. Kerssen en in 1947 uitgegeven door G.B. van Goor, geïllustreerd door de schrijver. Dit boek is een duidelijk voorbeeld van de veranderende trend in het technisch jongensboek.
Door een fout in de verzending komt een schooljongen in het bezit van een experimenteel vliegtoestel, V.R. of ook wel "Vliegende Ransel" genaamd. Die heeft al spoedig in de gaten hoe het toestel moet worden bestuurd en ondervindt dat de "V.R." alleen van 22.00 uur 's avonds tot 4.00 uur 's morgens te gebruiken is.
Dit is het begin van allerlei avonturen waarin een draagbare zend/ontvanger, een diefachtige elektrotechnisch adviseur, tevens gokker op sportevenementen en nachtelijke vluchten met de "VR" een rol spelen.
Een serie boeken in dit genre, die eigenlijk wel klassiek genoemd mag worden, verscheen bij uitgever "De Bezige Bij", geschreven door Leonard De Vries (die ook het Jongens Radioboek en Het Jongens Electriciteitsboek schreef).
DE HOBBYCLUB OP AVONTUUR IN ZWITSERLAND 2 en DE HOBBYCLUB BOUWT MODELSTAD, aangekondigd in de eerste twee boeken, werden nooit uitgegeven.
- DE JONGENS VAN DE HOBBY CLUB (1947)
- DE HOBBY CLUB OP AVONTUUR IN ZWITSERLAND (1948)
- DE HOBBY CLUB OP AVONTUUR IN DE USA (1952)
- DE HOBBY CLUB OP AVONTUUR BREEKT BAAN (1953)
W.N. van der Sluys, (auteur van "Hier Holland Radio") schreef van 1955 tot midden van de 60er jaren de bekende "Draadje" serie in de Zonnebloem reeks die werd uitgegeven door Kluitman te Alkmaar.
- DE CLUB VAN DRAADJE KNAPT HET OP
- SOS DRAADJE
- DE CLUB VAN DRAADJE EN HET GRIEZELDING
- DE CLUB VAN DRAADJE WINT HET TOCH!
- DRAADJE'S RUIMTEVAART AVONTUUR
- DE CLUB VAN DRAADJE EN DE GEHEIME SATELLIET
- DE CLUB VAN DRAADJE EN HET VERDWIJNTOESTEL
MARCONI door B. Graafland verscheen (vermoedelijk midden 50er jaren) in de KLIMOP REEKS bij de uitgevers maatschappij West-Friesland te Hoorn. Een verhaal over het leven van Marconi.
HET KORTEGOLF MYSTERIE door Franklin W. Dixon.
Een avontuur van de Harvy's rondom geheimzinnige uitzendingen van een kortegolfzender.
‘DE STRIJD VOOR HET VADERLAND (Voorjaar 1943)’ door H.J. Haarman, werd geschreven in 1944 en na de oorlog uitgegeven door V.A. Kramers te Rijswijk. Het boek gaat over drie vrienden die betrokken raken bij het verzet. Hierbij speelt ook een geheime zender een rol.
Meer avonturen van het drietal, Klaas, Wim en Henry zijn te lezen in andere deeltjes van Haarman's "De Strijd .." serie, allen uitgegeven door uitgeverij VA Kramers. Radiozendamateurisme komt in veel delen voor, maar speelt meestal een bescheiden rol.
Bekend zijn de volgende titels:
- De Strijd voor het Geluidloze Vliegtuig
- De Strijd om het Televisie-Geheim
- De Strijd om den Verdwenen Uitvinder
- De Strijd om de TT
- De Strijd om de Kaapse Driehoekjes
- De Strijd voor het Vaderland
- De Strijd om het Atoom-Geheim
- De Strijd om de Chinese Schat
- De Strijd bij het Wylermeer
‘DE STRIJD OM DE KAAPSE DRIEHOEKJES’ ..nauwelijks waren de lampen op temperatuur gekomen of Henry begon te zoeken op de golflengte 20 meter. Daarop zond de heer Grosheim in Brazilie altijd uit. Zo nu en dan knerpten krakende geluiden in de oren van de vrienden. Elk contact bleef echter uit. ...rustig zocht Henry verder. Plotseling vulden Morse-seinen de kamer. "Reuze langzaam, die kan je opnemen, daar ligt potlood en papier"... Dit was het begin van een nieuw avontuur van de Klaas, Wim en Henry.
‘DE STRIJD OM DE TT’...de ene zijwand werd bijna helemaal in beslag genomen door een enorm toestel met meerdere nogal geheinzinnig aandoende meters. Het was een zend- en ontvanginstallatie. Henry had enige maanden geleden examen gedaan voor zend-amateur en was geslaagd. Nu trad hij meermalen in verbinding door middel van zijn ultra kortegolf zender met mijnheer Grosheim in Brazilie... Het verhaal speelt zich voornamelijk af in en om de TT, de grootste Nederlandse motorwedstrijd.
‘OP HET SPOOR VAN DE NACHTEGAAL’ is een boek over drie jongens die tijdens hun kampeervakantie in een dorp terecht komen waar zendpiraterij op de visserijband de plaatselijke hobby is. De illegale zenders brengen het luchtverkeer in gevaar, en de jongens helpen de politie om de uiterste gevaarlijke Nachtegaal op te rollen. Het boekje verscheen in 1957 en kostte f1,50 in de Kluitman Jeugdserie. (Scan en tekst Gerard Tel waarvoor mijn dank)
‘DRIE JONGENS VOOR DE MICROFOON’ gaat over drie jongens die carriere willen maken in de muziek. Geschreven door Frans Soulier met illustraties van Hans Borrebach. Het werd in 1955 uitgegeven bij Kluitman.
‘SPANNING IN DE RODE LEEUW’ van Leonard Roggeveen werd geillustreerd door John Van Hummel en vermoedelijk rond 1957 uitgegeven door Van Goor in Den Haag.
‘GEHEIM AGENT LENNET CONTRA DE SPIONNEN’ door "Luitenant X" werd oorspronkelijk uitgegeven in Frankrijk in een reeks andere avonturen van de hoofdpersoon Lennet. In dit spannende verhaal komt radiocommunicatie veelvuldig voor.
‘DE VERDWENEN RADIOWAGEN’ door Wim van Helden verscheen in gebonden vorm bij B. Gottmer's Uitgeverbedrijf te Haarlem. Een aantal originele foto's, gemaakt bij de Rotterdamse politie , zijn in deze eerste uitgave opgenomen.
In pocketvorm verscheen het boek als eerste deel in de Commissaris Achterberg serie : COMMISSARIS ACHTERBERG en de VERDWENEN RADIOWAGEN rond 1954 in de Kluitman Jeugdserie J25 en later in J1025.
Het verhaal speelt zich af bij de Rotterdamse politie, onder meer in Rotterdam Noord en Hillegersberg.
Niet direct een jongensboek, maar in die tijd (circa 1960) zeker door de oudere jeugd gelezen is ‘DE RADAR MANIAK’. Dit is een niet geautoriseerde LORD LISTER uitgave gedrukt in Belgie.
‘HET SIGNAAL DES DOODS’, gescheven door Multon, is een van de vele uitgaven die heden ten dage als pulp literatuur wordt bestempeld. Ook dit boek is niet bedoeld om door een jonger publiek te worden gelezen, maar de titel en suggestieve omslag maakten het verleidelijk om het aan mijn bescheiden collectie toe te voegen.
‘S.O.S. WIJ KOMEN’ en ‘VANGLIJN OVER’ door K. Norel gaan over de sleepvaart op Terschelling. Radio speelde een belangrijke rol in deze wereld (Dank aan Fred Marks www.pa0mer.nl voor de foto van de omslagen).
‘DIAMANTSMOKKELAARS IN DE KLEM’ door Kees Vlieger is een avonturenboek waarin radio voorkomt.
‘SPANNINGEN BIJ HET FBI, DE GEHEIMZINNIGE ZENDER’ is een pulp stripverhaal. Een zendstation speelt hierin een kleine rol.
‘HET BREIN VAN MARS’ door W. van der Gaag (illustraties J. Hummel) uitgegeven door van Goor Zonen Den Haag rond 1960, is een science fiction boek waarin radio vanzelfsprekend is geworden.
...het radiopersoneel zat in de helverlichte cabines met koptelefoons op de golflengte uit te luisteren.. Zwijgend en geconcentreerd probeerde zij in het nooit aflatende suizen de verlossende stem te horen... ...het volgende ogenblik gebeurde het...het suizen zwol een seconde aan en veranderde van karakter... duidelijk hoorden zij een stem "Hallo, hier ruimteschip, Tako spreekt, over"....
Uit:’HET BREIN VAN MARS’
In enigszins gewijzigde vorm verscheen het bovenstaande als artikel in "Radio Historisch Tijdschrift", Nrs 4'84 - 1/'85, en in het "PTT Studieblad", 1987/2.
English summary: Boy's books of the 1920’s up to the 1960’s often had wireless as main subject. In this web-page a selection of these books were highlighted along with scans
of their covers and illustrations. One thing these old children books had in common: they were thrilling and even today most enjoyable to read!
‘DE STEM IN HET BOSCH’, door L. van Son, uitgegeven in 1932 in de serie Bekroonde Boeken, heeft een hoog 'Dik Trom / heks van de achterweg' gehalte. Dit verhaal gaat onder meer om een uitvinding waarmee op afstand en exact op de gewenste plaats gesproken kan worden.
Twee omslagen zijn bekend; op het tweede (fraaie art deco) ontwerp maakte Fred Marks (www.pa0mer.nl) mij attent, met dank voor de mooie scan!
Het verhaal is soms een beetje onsamenhangend, en niet direct over radio maar over twee jongens die betrokken raken met een bijzonder vliegtuig, de Telergon, na een bezoek aan Radio Kootwijk.
…bij de portierswoning bleven ze even vol ontzag naar het strenge betongevaarte kijken….ze volgden Henk’s oom door koele gangen waar hier en daar een brede baan zonlicht viel door de hoge matglazen ruiten ... in de seinzaal heerste grote opwinding…
De professor oriënteerde zich op de masten van Kootwijk… ’Alles dicht’ klonk het korte bevel….
De JACHT OP HET RADIUM, geschreven door J.H.Horemans, en uitgegeven door Valkhoff& Co, Amersfoort (in vermoedelijk tweede helft 30er jaren), werd geïllustreerd met fraaie tekeningen van Hans Borrebach.
…Waar de ergo-reflector zich heen keerde, leek alles zich in het niets op te lossen………
Recentelijk verworven boeken en titels waarop ik werd geattendeerd:
